100.6 FM KnossosFM
14:24 | 21/04/2025
newsroom ekriti.gr
Στην κορυφή των απόκρημνων βράχων της Σαντορίνης βρίσκεται μια παγκοσμίου φήμης τουριστική βιομηχανία αξίας εκατομμυρίων. Από κάτω υπάρχει ο κίνδυνος μιας πανίσχυρης έκρηξης.
Μια τεράστια αρχαία έκρηξη δημιούργησε το ονειρεμένο ελληνικό νησί, αφήνοντας έναν τεράστιο κρατήρα και ένα χείλος σε σχήμα πέταλου.
Τώρα οι επιστήμονες ερευνούν για πρώτη φορά πόσο επικίνδυνη θα μπορούσε να είναι η επόμενη μεγάλη. Το BBC πέρασε μια μέρα στο βρετανικό βασιλικό ερευνητικό πλοίο Discovery, καθώς αναζητούσαν στοιχεία.
Λίγες εβδομάδες πριν, σχεδόν οι μισοί από τους 11.000 κατοίκους της Σαντορίνης είχαν φύγει για ασφάλεια όταν το νησί έκλεισε από μια σειρά σεισμών.
Ήταν μια σκληρή υπενθύμιση ότι κάτω από τα ειδυλλιακά λευκά χωριά που είναι διάσπαρτα με εστιατόρια με γύρο, υδρομασάζ σε ενοικιαζόμενα δωμάτια AirBnB και αμπελώνες πάνω σε πλούσιο ηφαιστειακό έδαφος, δύο τεκτονικές πλάκες αλέθονται στον φλοιό της Γης.
Επικεφαλής της αποστολής είναι η καθηγήτρια Isobel Yeo, ειδικός στα εξαιρετικά επικίνδυνα υποθαλάσσια ηφαίστεια του Εθνικού Κέντρου Ωκεανογραφίας της Βρετανίας. Περίπου τα δύο τρίτα των ηφαιστείων του κόσμου είναι υποθαλάσσια, αλλά παρακολουθούνται ελάχιστα.
«Είναι λίγο σαν το «εκτός οπτικού πεδίου, εκτός μυαλού» όσον αφορά την κατανόηση της επικινδυνότητάς τους, σε σύγκριση με τα πιο διάσημα, όπως ο Βεζούβιος», λέει στο κατάστρωμα, καθώς δημοσιογράφος του BBC παρακολουθεί δύο μηχανικούς να βγάζουν ένα ρομπότ στο μέγεθος ενός αυτοκινήτου από την πλευρά του πλοίου.
Αυτή η εργασία, που έρχεται τόσο σύντομα μετά τους σεισμούς, θα βοηθήσει τους επιστήμονες να κατανοήσουν τι είδους σεισμική αναταραχή θα μπορούσε να υποδηλώνει ότι επίκειται ηφαιστειακή έκρηξη.
Η τελευταία έκρηξη της Σαντορίνης ήταν το 1950, αλλά μόλις το 2012 υπήρξε μια «περίοδος αναταραχής», λέει η Isobel. Το μάγμα εισήλθε στους θαλάμους των ηφαιστείων και τα νησιά «φούσκωσαν».
«Τα υποθαλάσσια ηφαίστεια είναι ικανά για πραγματικά μεγάλες, πραγματικά καταστροφικές εκρήξεις», λέει.
«Μας παρασύρει σε μια αίσθηση ψευδούς ασφάλειας αν έχουμε συνηθίσει σε μικρές εκρήξεις και το ηφαίστειο να ενεργεί με ασφάλεια. Υποθέτεις ότι η επόμενη θα είναι η ίδια – αλλά μπορεί και όχι», λέει.
Η έκρηξη του Hunga Tunga το 2022 στον Ειρηνικό προκάλεσε τη μεγαλύτερη υποθαλάσσια έκρηξη που έχει καταγραφεί ποτέ και δημιούργησε τσουνάμι στον Ατλαντικό με κρουστικά κύματα που έγιναν αισθητά στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ορισμένα νησιά στην Τόνγκα, κοντά στο ηφαίστειο, καταστράφηκαν τόσο πολύ που οι κάτοικοί τους δεν επέστρεψαν ποτέ.
Κάτω από τα πόδια μας στο πλοίο, σε βάθος 300 μέτρων, υπάρχουν φουσκωμένες καυτές πηγές. Αυτές οι ρωγμές στη Γη μετατρέπουν τον πυθμένα της θάλασσας σε έναν φωτεινό πορτοκαλί κόσμο από προεξέχοντα βράχια και σύννεφα αερίων.
«Προσπαθούμε να χαρτογραφήσουμε το υδροθερμικό σύστημα»
«Γνωρίζουμε περισσότερα για την επιφάνεια ορισμένων πλανητών από ό,τι για το τι υπάρχει εκεί κάτω», λέει η Isobel.
Το ρομπότ κατεβαίνει στον πυθμένα της θάλασσας για να συλλέξει υγρά, αέρια και να αποσπάσει κομμάτια βράχων. Αυτές οι οπές είναι υδροθερμικές, που σημαίνει ότι ζεστό νερό χύνεται από ρωγμές, και συχνά σχηματίζονται κοντά σε ηφαίστεια.
Είναι ο λόγος για τον οποίο η Isobel και 22 επιστήμονες από όλο τον κόσμο βρίσκονται σε αυτό το πλοίο για ένα μήνα.
Μέχρι στιγμής, κανείς δεν έχει καταφέρει να υπολογίσει αν ένα ηφαίστειο γίνεται περισσότερο ή λιγότερο εκρηκτικό όταν το θαλασσινό νερό σε αυτές τις οπές αναμιγνύεται με μάγμα.
«Προσπαθούμε να χαρτογραφήσουμε το υδροθερμικό σύστημα», εξηγεί η Isobel. Δεν είναι σαν να φτιάχνουμε έναν χάρτη στη στεριά. «Πρέπει να κοιτάξουμε στο εσωτερικό της γης», λέει.
Το Discovery ερευνά την καλντέρα της Σαντορίνης και πλέει προς τον Κολομπο, το άλλο μεγάλο ηφαίστειο της περιοχής, περίπου 7 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του νησιού.
Τα δύο ηφαίστεια δεν αναμένεται να εκραγούν άμεσα, αλλά είναι θέμα χρόνου.
Η αποστολή θα δημιουργήσει σύνολα δεδομένων και χάρτες γεωκινδύνων για την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της Ελλάδας, εξηγεί η καθηγήτρια Παρασκευή Νομικού, μέλος της κυβερνητικής ομάδας έκτακτης ανάγκης που συνεδρίαζε καθημερινά κατά τη διάρκεια της σεισμικής κρίσης.
«Αυτή η έρευνα είναι πολύ σημαντική»
Κατάγεται από τη Σαντορίνη και μεγάλωσε ακούγοντας από τον παππού της για σεισμούς και εκρήξεις του παρελθόντος. Το ηφαίστειο την ενέπνευσε να γίνει γεωλόγος.
«Αυτή η έρευνα είναι πολύ σημαντική γιατί θα ενημερώσει τους κατοίκους της περιοχής για το πόσο ενεργά είναι τα ηφαίστεια και θα χαρτογραφήσει την περιοχή στην οποία θα απαγορεύεται η πρόσβαση κατά τη διάρκεια μιας έκρηξης», λέει η ίδια.
Θα αποκαλύψει ποια σημεία του βυθού της Σαντορίνης είναι τα πιο επικίνδυνα, προσθέτει η ίδια. Αυτές οι αποστολές είναι απίστευτα δαπανηρές, οπότε η Isobel στριμώχνει τα πειράματα νύχτα και μέρα, καθώς οι επιστήμονες εργάζονται σε 12ωρες βάρδιες.
Ο John Jamieson, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Memorial του Καναδά στο Newfoundland, μας δείχνει ηφαιστειακά πετρώματα που εξάγονται από τους αεραγωγούς.
«Μην το σηκώσετε αυτό», προειδοποιεί. «Είναι γεμάτο αρσενικό».
Δείχνοντας ένα άλλο που μοιάζει με μαύρη και πορτοκαλί μαρέγκα με χρυσή σκόνη, εξηγεί: «Αυτό είναι ένα πραγματικό μυστήριο – δεν ξέρουμε καν από τι είναι φτιαγμένο».
Αυτά τα πετρώματα διηγούνται την ιστορία του ρευστού, της θερμοκρασίας και των υλικών στο εσωτερικό του ηφαιστείου. «Πρόκειται για ένα γεωλογικό περιβάλλον διαφορετικό από τα περισσότερα άλλα – είναι πραγματικά συναρπαστικό», λέει.
Αλλά η καρδιά της αποστολής χτυπάει σε ένα σκοτεινό κοντέινερ στο κατάστρωμα, όπου τέσσερα άτομα κοιτάζουν οθόνες τοποθετημένες σε έναν τοίχο.
Χρησιμοποιώντας ένα joystick που δεν θα έβγαινε από μια κονσόλα παιχνιδιών, δύο μηχανικοί οδηγούν το υποβρύχιο ρομπότ. Η Isobel και η Παρασκευή ανταλλάσσουν θεωρίες σχετικά με το τι υπάρχει σε μια λίμνη υγρού που έχει βρει το ρομπότ.
Έχουν καταγράψει πολύ μικρούς σεισμούς γύρω από το ηφαίστειο, που προκαλούνται από το υγρό που κινείται μέσα στο σύστημα και προκαλεί ρωγμές. Η Isobel παίζει μια ηχητική καταγραφή των ρωγμών που αντηχούν. Ακούγεται σαν το μπάσο σε ένα νυχτερινό κέντρο που ανεβοκατεβαίνει.
Εντοπίζουν τον τρόπο με τον οποίο το ρευστό κινείται μέσα στα πετρώματα με παλμό ενός ηλεκτρομαγνητικού πεδίου στη γη.
Έτσι δημιουργείται ένας τρισδιάστατος χάρτης που δείχνει πώς το υδροθερμικό σύστημα συνδέεται με τον θάλαμο μάγματος του ηφαιστείου όπου δημιουργείται μια έκρηξη.
«Κάνουμε επιστήμη για τους ανθρώπους, όχι επιστήμη για τους επιστήμονες. Είμαστε εδώ για να κάνουμε τους ανθρώπους να αισθάνονται ασφαλείς», λέει η Παρασκευή.
Η πρόσφατη σεισμική κρίση στη Σαντορίνη ανέδειξε πόσο εκτεθειμένοι είναι οι κάτοικοι του νησιού στις σεισμικές απειλές και πόσο εξαρτώνται από τον τουρισμό.
Επιστρέφοντας στη στεριά, η φωτογράφος Eva Rendl με συναντά στην αγαπημένη της τοποθεσία για γαμήλιες φωτογραφήσεις. Όταν τον Φεβρουάριο χτύπησε το λεγόμενο σμήνος σεισμών, εγκατέλειψε το νησί με την κόρη της.
«Ήταν πραγματικά τρομακτικό, καθώς γινόταν όλο και πιο έντονο», λέει.
Τώρα επέστρεψε, αλλά οι δουλειές είναι πιο αργές. «Ο κόσμος ακύρωσε τις κρατήσεις. Συνήθως ξεκινάω τα γυρίσματα τον Απρίλιο, αλλά η πρώτη μου δουλειά είναι μόλις τον Μάιο», λέει η Eva.
Στην κεντρική πλατεία της Οίας, της αριστοκρατικής πόλης της Σαντορίνης, η Βρετανοκαναδή τουρίστρια Τζάνετ λέει ότι έξι από την ομάδα των 10 ατόμων της ακύρωσαν τις διακοπές τους.
Πιστεύει ότι πιο ακριβείς επιστημονικές πληροφορίες σχετικά με την πιθανότητα σεισμών και ηφαιστείων θα βοηθούσαν τους άλλους να αισθάνονται πιο καθησυχασμένοι για την επίσκεψή τους.
«Παίρνω τις ειδοποιήσεις της Google, παίρνω τις ειδοποιήσεις των επιστημόνων και αυτό με βοηθά να νιώθω ασφαλής», είπε.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Κρήτη: Σε ισχύ τα έκτακτα μέτρα της Τροχαίας για την επιστροφή των εκδρομέων του Πάσχα
Κρήτη: Πολυτελή θέρετρα εγκαινιάζονται και φέτος - Μπαράζ τουριστικών επενδύσεων
