Χριστούγεννα και αρχαίοι μύθοι

Τα Χριστούγεννα ήρθαν και μαζί μ αυτά, έχουν την τιμητική τους και άρθρα που παρουσιάζουν μια άποψη της νεότερης θρησκειολογίας, ότι η ιστορία της γέννησης του Χριστού, όπως την ξέρουμε από τα ευαγγέλια κατά Ματθαίον και Λουκάν, είναι ένας μύθος, παρόμοιος με πολλούς άλλους από τις διάφορες αρχαίες θρησκείες, για θεούς και ήρωες γεννημένους με τρόπο που θυμίζει τη γέννηση του Χριστού.

Θεοί και ήρωες που γεννήθηκαν από παρθένο, που ήταν καρπός ένωσης θεού και θνητής, που η γέννησή τους προαναγγέλθηκε με όνειρα ή σημάδια και συνοδεύτηκε από θαύματα, υπάρχουν λίγο πολύ σε όλες τις θρησκείες. Οι σχετικές αναφορές μού δίνουν την ευχαρίστηση μερικών επισημάνσεων.

1. Στις αρχαίες θρησκείες πολλοί θεοί και ήρωες «γεννήθηκαν» στις 25 Δεκεμβρίου, λόγω του χειμερινού ηλιοστάσιου και της λατρείας των αρχαίων λαών προς τον ήλιο, που τον θεωρούσαν θεό. Όμως τα ευαγγέλια δε γράφουν την ημερομηνία γέννησης του Χριστού, ούτε κάποια αρχαία παράδοση την τοποθετεί στις 25 Δεκ. Τους τρεις πρώτους αιώνες μ.Χ. γιορταζόταν 6 Ιανουαρίου, μαζί με τα Θεοφάνεια. Μόνο τον τέταρτο αιώνα ο εορτασμός των Χριστουγέννων τοποθετήθηκε στις 25 Δεκ., ημέρα που η ειδωλολατρική Ρώμη γιόρταζε τη γέννηση του Μίθρα (του θεού Ήλιου των Περσών). Οι χριστιανοί είπαν: «Εσείς λατρεύετε τον ήλιο, που είναι απλά ένα ουράνιο σώμα, ενώ εμείς λατρεύουμε το Δημιουργό του ήλιου, τον αληθινό Θεό». Και τοποθέτησαν τη γιορτή της Γέννησης του Θεανθρώπου τη μέρα που οι ειδωλολάτρες γιόρταζαν τη γέννηση του δικού τους μυθικού θεού.
Άρα οι μύθοι για γεννήσεις θεών ή ηρώων αυτή τη μέρα δεν έχουν καμία σχέση με τη γέννηση του Χριστού.

2. Οι περισσότεροι μύθοι για θεϊκές γεννήσεις μόνον επιφανειακά μοιάζουν με την ιστορία της γέννησης του Χριστού. Οι γιοι του Δία π.χ. δε γεννήθηκαν από παρθένες, αλλά με κανονική ερωτική συνεύρεση του Δία (που είχε σώμα και έκανε έρωτα με τις ερωμένες του – έτσι φαντάζονταν οι αρχαίοι Έλληνες τους θεούς τους) με κάποια γυναίκα. Ο Μίθρας γεννήθηκε μέσα από βράχο και δεν ήταν καθόλου άνθρωπος, αλλά μόνο «θεός». Ο Βούδας γεννήθηκε με κανονική συνεύρεση των βασιλέων γονιών του, ενώ η γραπτή διήγηση της γέννησής του (που γράφει πως «οι θεοί» στα βουνά κραύγασαν με ενθουσιασμό, αλλά περιέχει και πολλά θαύματα, πιο εξωπραγματικά από τη γέννηση του Χριστού, όπως ότι το βρέφος περπάτησε και όπου πατούσε φύτρωναν λωτοί) θεωρείται μεταγενέστερη από τα ευαγγέλια, άρα εκείνη επηρεάστηκε από το χριστιανισμό και όχι το αντίστροφο (υπόψιν ότι χριστιανοί έχουν πάει στην Ινδία από τον πρώτο αιώνα μ.Χ.)…
Όμως είναι αλήθεια πως όλοι οι αρχαίοι λαοί, όλων των θρησκειών, περίμεναν κάποιο θεόσταλτο λυτρωτή, που θα λύτρωνε την ανθρωπότητα μέσω του μαρτυρίου του. Είναι η «Παγκόσμια Προσδοκία Θεανθρώπου Λυτρωτού», που μελετάει ο καθηγητής Λεωνίδας Φιλιππίδης σε ομότιτλη κλασική εργασία του, που αξίζει να την αναζητήσετε στο Διαδίκτυο. Η προσδοκία αυτή εκπληρώθηκε με τη γέννηση του Χριστού.
Οι λαοί του κόσμου περίμεναν το θεόσταλτο σωτήρα και έπλαθαν μύθους για θεούς ή ήρωες με τέτοια χαρακτηριστικά (οι οποίοι είχαν ζήσει σε μυθικό, απροσδιόριστο χρόνο, όχι όπως ο Ιησούς, που έζησε σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο και που η ζωή του καταγράφηκε λίγες μόλις δεκαετίες μετά το επίγειο τέρμα της), γιατί στη συλλογική μνήμη υπήρχε η αρχική υπόσχεση του Θεού στους πρωτόπλαστους ότι «από το σπέρμα της γυναίκας» (άρα από παρθένο, χωρίς μεσολάβηση άντρα) θα γεννηθεί κάποιος που «θα χτυπήσει το κεφάλι του φιδιού και το φίδι θα του πληγώσει τη φτέρνα». Η υπόσχεση αυτή αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη, αμέσως μετά την έξοδο των πρωτοπλάστων από τον παράδεισο. Άσχετα αν κάποιος θεωρεί συμβολική ή πραγματική την ιστορία των πρωτοπλάστων (ή εν μέρει πραγματική, με κάποιους συμβολισμούς), η πανανθρώπινη μνήμη φαίνεται πως διατήρησε αυτή την ανάμνηση, με αποτέλεσμα την ύπαρξη πολλών σχετικών μύθων, όπως είπαμε.

3. Υπάρχουν και πρόσθετα στοιχεία για τη γέννηση του Χριστού, όπως:
α) Η σύνοδος των πλανητών Δία, Άρη και Κρόνου (συνάντηση της τροχιάς των τριών πλανητών, που μπήκαν ο ένας πίσω απ’ τον άλλο και φαίνονταν σαν ένα πολύ λαμπρό άστρο), το έτος 8 π.Χ., που πιθανότατα ήταν το άστρο της Βηθλεέμ. Οι Μάγοι (ιερείς των Περσών) είδαν τη σύνοδο, που γι’ αυτούς σήμαινε πως γεννιέται ένας θεϊκός βασιλιάς στην Ιουδαία, γι’ αυτό πήγαν στην Ιερουσαλήμ, κι όχι γιατί «το άστρο ταξίδευε στον ουρανό και τους οδηγούσε» (δε λέει κάτι τέτοιο το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο, το μόνο που μιλάει για τους Μάγους). Όταν όμως έφυγαν από την Ιερουσαλήμ, ένα άστρο τους οδήγησε όντως στη Βηθλεέμ, το οποίο -κατά τον ιερό Χρυσόστομο- ήταν άγγελος, όχι άστρο. Οι Μάγοι θεώρησαν ότι είναι ο ίδιος αστέρας «όν είδον εν τη ανατολή» (Ματθ. 2, 9), όμως τότε για πρώτη φορά αναφέρεται ότι το άστρο «κινιόταν».
Οι Μάγοι είπαν στον Ηρώδη πως έβλεπαν ήδη το άστρο δύο χρόνια (Ματθ. 2, 16), άρα πρέπει να ήρθαν στην Ιερουσαλήμ το 6 π.Χ.
β) Το 8 π.Χ. έχουμε ρωμαϊκή διαταγή για απογραφή στην περιοχή της Παλαιστίνης (στο Ισραήλ, τη γη των Εβραίων, εκεί όπου γεννήθηκε ο Χριστός). Η απογραφή τελικά έγινε το 6 π.Χ., λόγω των αντιδράσεων των Εβραίων! (Λεπτομέρειες στην εξαίρετη μελέτη του Νικ. Βασιλειάδη, Αρχαιολογία και Αγία Γραφή, εκδ. «Σωτήρ», Αθήνα 1999, σελ. 337-342).
Το 6 π.Χ. (ή το 5 ή το 4), κατά κάποιους μελετητές, είναι το πραγματικό έτος της γέννησης του Χριστού. Είναι πλέον σίγουρο πως ο προσδιορισμός του έτους γέννησης του Χριστού, που έγινε τον 5ο αιώνα μ.Χ. και δημιούργησε τη σημερινή χρονολόγηση σε «π.Χ.» και «μ.Χ.», έπεσε έξω μερικά χρόνια, αφού ο Ηρώδης, κατά κάποιες αρχαίες πηγές, πέθανε το 4 π.Χ. (άρα ο Χριστός είχε ήδη γεννηθεί τότε).
Η απογραφή και η σύνοδος πλανητών είναι στοιχεία που δε μπορούμε να αγνοήσουμε και που ταιριάζουν με τις αφηγήσεις των ευαγγελίων.

4. Μετά τόσους αιώνες, δε μπορούμε να ξέρουμε αν η γέννηση του Χριστού έγινε όπως την περιγράφουν τα ευαγγέλια… Ξέρουμε όμως κάτι άλλο: ότι ο άνθρωπος που αγωνίζεται με ταπεινή καρδιά να εφαρμόσει τις εντολές του Χριστού (αγάπη προς όλους, συγχώρεση των εχθρών, αλλά και βρώση του σώματος και αίματός Του) γίνεται άγιος και αληθινός πνευματικός διδάσκαλος. Είτε μορφωμένοι είτε αμόρφωτοι, οι άγιοι βεβαιώνουν με τη ζωή τους, με την ενότητά τους με το Θεό και με όλα τα όντα, αλλά και με τα θαύματά τους (ήδη ενώ ζουν) ότι ο δρόμος του Χριστού είναι ο αληθινός δρόμος προς την ολοκλήρωση του ανθρώπου, από αυτή τη ζωή μέχρι την αιωνιότητα.
Άγιοι υπάρχουν και σήμερα, ανάμεσά τους και πολύ μορφωμένοι, όπως ο γέροντας Σωφρόνιος Σαχάρωφ (1993), ο άγιος Λουκάς ο Ιατρός (1966) κ.π.ά. (αφού ο σύγχρονος άνθρωπος συχνά δεν καταδέχεται να κάνει δασκάλους του κάποιους «αγράμματους»).

Το παρόν άρθρο δημοσιεύεται στο ekriti και υπόκειται στους νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή του καθ’ οιονδήποτε τρόπο χωρίς την απαραίτητη παραπομπή (link) στην ιστοσελίδα που το δημοσίευσε.